23 Haziran 2017 Cuma

Çehov: Elçi ve Bukalemun öyküleri üzerine notlar.

Çehov'dan ilk okuduğum öyküler hangileriydi, ne zamandı kesin olarak hatırlamıyorum, tek hatırladığım çok uzun süre önce olduğu: kendi öykülerimi yazmayı başarmadan çok daha önce. Açıkçası sarmamıştı. "Bu muymuş Çehov dedikleri" diye düşünmüştüm. Bu yaz Çehov'un öykülerini inceleyelim diye bir teklifi ortaya atınca Enis Diker, hadi dedim, bir şans daha vereyim, belki düşüncelerim değişir, belki sevmeye başlarım, gözümden kaçan ustalıkları fark ederim, ve mutlaka öykülerime bir şeyler katar.

Elçi'yi alıcı gözüyle okumam böyle oldu. Kısacık öyküyü bir çırpıda okudum. İlk gözüme çarpan özellik, işlenen konunun evrenselliği oldu: 1883'te yazılmış ve Rusya'da geçiyor, fakat herhangi başka bir zaman diliminde ve coğrafyada da okunabilecek ve "hayat, insanlar tam da böyle" dedirtecek bir öykü olması dikkatimi çekti. Zalim bir müdür, müdürün yokluğunda onun hakkında atıp tutan ve orada serbest bırakılan ortak öfkeden coşan memurlar, bu coşkunun neticesinde müdüre haddini bildirmek üzere seçilmiş bir kurban ve kaçınılmaz son: kabağın, elçi-kurbanın başına patlaması. Öykü bundan ibaret.

İlk okuduğumda bana, çeviri dahi olsa, edebiyat tadı veren bir paragrafı da not almıştım: Dezdemonov'un arkadaşlarının dolduruşuna geldikten sonra, müdürün karşısında cesaretinin ağır ağır sönmesini betimleyen paragraf:

" Dezdemonov öne bir adım attı, ağzını açtı, dilini oynattı, gel gelelim sesi çıkmıyordu. Ağzına bir şeyler olmuştu sanki. Aynı anda, yalnız ağzına değil, içinde bir şeylerin olduğunu hissetmişti elçi...Cesareti ruhundan karnına geçmiş, orayı kazımış, sonra topuklara inmiş, çizmelerine saplanmıştı...Oysa delik deşikti çizmelerinin altı... Felâket!"

Elçi ile ilgili gözüme çarpan son ayrıntı, teknik bir ayrıntı: elçinin 25 Ruble'sine mal olan bu macerada, 25 Ruble'nin alım gücünü bilemeyecek insanların düşünülüp - başka bir zaman dilimi, başka bir coğrafya? - metnin bir yerine bunun bir ev kirasına denk geldiği bilgisinin sıkıştırılması.

Bukalemun öyküsü için fazla ayrıntıya girmeyeceğim, Elçi'deki gibi evrensel bir temaya tekrar rastlamak - adaletin her zaman güçlüden yana olduğu gerçeği - Çehov'un bunu bilinçli olarak yazdığını düşündürdü. Diğer öyküleri okurken de bunu kollayacağım.

Şimdi bu yazıyı yazarken düşündüm, acaba Elçi'de bir yaşanmışlık mı var diye. "Uzun tartışmalardan sonra en zeki, konuşmasını en iyi bilen, en yürekli olduğuna karar verilip, Dezdemonov seçilmişti. Kitaplığa üyeydi, yazısı güzeldi, okumuş kızlarla arkadaşlık ediyordu, öyleyse zekiydi. Ne söyleyeceğini, nasıl söyleyeceğini bilirdi." Dezdemonov'un arkasındaki Çehov'un kendisi olabilir mi acaba?

16 yorum:

  1. Öok teşekkürler Küçük Jo, güzel ayrıntılar

    YanıtlaSil
  2. Hah ha, valla Çehov da olabilir, neden olmasın :)
    bu güzel yazı için teşekkürler.

    YanıtlaSil
  3. Keşke tanışma fırsatımız olsa sizinle istişare yapmak isterdim fimi hamuru objelerinizi pisiriyormusunuz merak ettim

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. @ Sanem: :)))) ne yazık ki Çehov okumalarımız yarım kaldı...Fimo hamuru da uzun zamandır yapmıyorum, ama yaptığımda o hamurun özelliği içindeki tutkaldan dolayı hava ile temasla kuruyup katılaşması (ve büyük parçalarda çatlaması :(((( )

      Sil
  4. Ne kadar samimi bir yazı olmuş. Kendiliğinden akıp gidiyor yazı.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Teşekkürler. :) Yazdık böyle heveslendik ama devamını getiremedik. Hala okunması çok güzel :)

      Sil
  5. bazı yazarlar için zaman önemlidir , okuduğunda yüklediğin anlam , algı değişimi vs... aslında hepsi bir miktar farkındalık belki de....

    YanıtlaSil
  6. bu blogu da aktive ederseniz epey verimli olur biz okuyuculara

    YanıtlaSil
  7. Paylaşımın için teşekkür ederim. harika bir yazı olmuş

    Bir tavsiye sonrası öğrendim ki güzel sözler söyleyen insanlardan zarar gelmez. En büyük Aşk kişinin inandığı aşktır.
    Sizde Sevin sözleri söyleyin.
    Aşk Sözleri

    Sevgiliye sözler

    YanıtlaSil
  8. Siteniz çok harika gözüküyor cidden, başarılı ve özgün içerikler.

    Bende kendi çapımda açtığım blog siteme beklerim. www.zanalab.com

    www.zanalab.com

    YanıtlaSil
  9. Selamlar sizi takipteyim sizde beni takip ederseniz çok sevinirim. Bu arada blogumda bir mim bulunuyor blogunuzda cevaplarsanız çok sevenirim :)

    YanıtlaSil
  10. Oldukça şık ve dolu bir blogunuz var sizi takibe aldım.Sizi de beklerim,Sağlıcakla kalın.

    https://dizifilmkitaptavsiye.blogspot.com/

    YanıtlaSil
  11. Bu arada banada beklerim blog:Blog Bu

    YanıtlaSil
  12. Öok teşekkürler Küçük Jo, güzel ayrıntılar

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Çok teşekkürler Azka Kamil. Nedense diğer yorumcuların bildirimi gelmemiş bana. Şimdi görüyorum.

      Sil

Çehov: Elçi ve Bukalemun öyküleri üzerine notlar.

Çehov'dan ilk okuduğum öyküler hangileriydi, ne zamandı kesin olarak hatırlamıyorum, tek hatırladığım çok uzun süre önce olduğu: kendi ö...